Neden Antibiyotik Kullanırken Dikkat Etmeliyiz?

Antibiyotikler, enfeksiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar olarak tanımlanır. Bakterilerin neden olduğu hastalıklara da enfeksiyon denir. Kelime anlamı ile de “antibiyotik” terimi, “hayata karşı” anlamına geliyor. Antibiyotikler de bakterileri çeşitli mekanizmalarla öldüren ve çoğalmasını durduran ilaçlar olarak enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Bazı antibiyotikler kısıtlı sayıda farklı bakteri türü ile savaşabilirken, bazıları ise “geniş spektrumlu” yani pek çok bakteri türüne etki edebilme niteliğine sahip. Sonuç olarak baktığımız zaman antibiyotikler birçoğumuzun hayatında olmazsa olmazların başında geliyor.

Ülkemizde reçetesiz antibiyotik alınamaması, bilinçli antibiyotik kullanımı konusunda farkındalık oluşturulması gibi tedbirlerle antibiyotik kullanımı yılda 250 milyon kutu gibi inanılmaz bir sayıdan yaklaşık 170 milyon kutuya düştü; ancak bu sayıya rağmen hâlen dünyada ve Avrupa’da en çok antibiyotik kullanan ülkelerin başında geliyoruz. Antibiyotikler diğer ilaç türlerine oranla maalesef en fazla suiistimal edilen ilaçlar arasında yer alıyor. 

Öncelikle bilinen en büyük yanlışlardan birisiyle başlayalım: Antibiyotik ateş düşürmez; sadece uygun doz ve şekillerde kullanıldığı zaman hastalığın kaynağı olan enfeksiyonu ortadan kaldırdığı için ateş düşer. Bu duruma soğuk algınlığı ve gribi de ekleyebiliriz, çünkü soğuk algınlığı ve grip çoğunlukla kendi kendine iyileşebilen hastalıklardır ve antibiyotik alımı gerektirmez. Aynı şekilde antibiyotikler herhangi bir ağrıyı dindirmez, burun akıntısı veya öksürük problemlerini de hafifletmez. Tüm ilaçlarda olduğu gibi yaygın ve yanlış kullanımda hızla direnç gelişir ve ilacın faydalı olacağı zamanlarda etkisi dirence bağlı olarak düşer. Antibiyotikle ilişkili olarak ishal oluşabilir, bağışıklık sistemine zarar verdiği ve vücuda yararlı mikroorganizmaların olduğu florayı değiştirdiğinden antibiyotik direnci gelişip, hastalıklar daha ciddi boyutlara ulaşabilir. Peki antibiyotikleri ne zaman ve nasıl kullanırsak faydalı sonuçlar alabiliriz?

İdeal antibiyotik kullanımında doğru tanı sonrası doğru ilaç tedavisi çıkış noktası olmalı. En uygun yoldan, etkin dozda, optimum aralıklarla ve uygun süreyle antibiyotik verilmelidir. Doğru antibiyotik kullanımı için,  mikrobiyolojik olarak kanıtlanmış bakteriyel bir enfeksiyonun varlığı sorgulanmalı. Buna “akılcı antibiyotik kullanımı” adı verilir. Akılcı antibiyotik kullanımı doğrultusunda uygun antimikrobiyal tedavi; hastalık şiddet ve süresinin kısaltılması, kronikleşmenin önlenmesi ve komplikasyonlar açısından oldukça önemlidir.

Unutmayalım ki akılı antibiyotik kullanımı, dünyada giderek yaygınlaşan ve bakteriyel enfeksiyonların tedavisini güçleştiren antibiyotik direncinden, aşırı antibiyotik kullanımının tıbbi, ekonomik ve toplumsal sakıncalarından koruyarak, sağlıklı kuşaklar oluşmasına katkı sağlar. Herkese sağlıklı ve enfeksiyondan uzak günler!